Het is een bekend fenomeen voor mensen met buitenlandse voorouders: namen worden vernederlandst of verbasterd. Dit gaat zeker op voor de familie van mijn betovergrootmoeder Jannetje Boekooy. Haar naam was oorspronkelijk Frans. In de bijna vier eeuwen dat haar familie in Nederland woont, ontstonden er tientallen varianten. Een deel van die verschillende spelwijzen is sindsdien weer verdwenen. En toch, je zal maar ICT’er zijn, en een programmacode moeten schrijven die al hun namen bijeen brengt.
Jannetje is een nakomelinge van immigranten uit Bondues, een plaatsje in noordoost Frankrijk. Vanaf 1580 kwamen duizenden streekgenoten naar Leiden toe. Haar voorouders volgden een paar decennia later. Hier was werk genoeg voor vakbekwame lieden met specialistische kennis in de lakenindustrie. Ze vonden vaak onderdak bij elkaar in dezelfde wijken. En in hun nieuwe woonplaats konden ze in de Waalse kerk Frans blijven praten.
Verwanten van de oudste generatie in Jannetje’s familielijn duiken in 1647 voor het eerst op in Leiden. De waarschijnlijke stamouders zijn Jean du Bucquoy en Maria Pollet. Zij vormen met hun gezin de twaalfde generatie. Dit zijn de spellingvarianten die we bij hen in diverse registers tegenkomen:
Du Bucquoy, De Bucquoy, De Buquoy, Des Buquoy, Des Bucquoy, De Bucqoy, Bukoo, Bueco, Buicooy, Du Bucqueroy, Du Buckoy, Bekoey
Walran de Bucquoy en Peironne Derveau vormen generatie elf. Bij hen zien we de eerste vier spelwijzen terug in de boeken van de Waalse kerk. Er ontstaan in hun gezin ook nieuwe varianten:
Bucquoy, Desbucquoy, De Bucqoui, Buquoy, Du Becquoy, De Buckooy
Gerard du Bucquoy en Elisabeth Genotte vormen de tiende generatie. Wederom komen de vroegste spelwijzen tevoorschijn, evenals nieuwe varianten:
De Bukoij, Du Bequoij, De Bokkoij, Bukoy, Buckuoy
Warnaers (Walran) de Bucquoy en Maria van Diest zijn het echtpaar van generatie negen. Ook bij hun registraties zien we de eerste varianten van generatie twaalf. En er komt nog meer variatie in hun naam:
De Bucoij, De Bucooy, Bucquoij, De Buckoy, De Boukooy
Dan volgen Jacobus Bucquoy en Rachel Teijn, de achtste generatie. Nog zien we De Bucquoy van generatie 12 staan, plus een aantal varianten waar al wat Nederlands doorheen sijpelt:
De Buckoij, Bekooy, Buquooi, Boekooy, Bekooij, Bukooy, Bukkooy, Bucuooij, Bucquooy
We gaan verder met Warnaard Boekooy en Hendrijntje Nikasie (ook wel genaamd: Dina Lakasie). Dit echtpaar trouwt in 1751 en vormt de zevende generatie. Nu noteren klerken, naast eerder genoemde versies, fonetisch een paar vreemde woorden:
Pikooy, Boukooij
Jacobus Boekooy en Geertrui Klippe vormen de zesde generatie. Uit hun monden klinkt de familienaam al behoorlijk Leids. Wellicht is hun uitspraak door stadsgenoten beïnvloed. Dit zijn hun varianten:
Bekooi, Boekooij, Boekkoij, Boekkoy, Bukkoy, Boekkooy, Boucquooij
Tot besluit de ouders van Jannetje: Anthony Boekooy en Petronella Stouten, de vijfde generatie. Na alles wat hierboven al staat, weten ze toch nog wat anders te bedenken:
Boekooy, Boukooy, Boekooi, Boekkooi, Boekkooij
Bucquoy is een plaatsje circa dertig kilometer ten zuiden van Arras. Ik vermoed dat de familie daar oorspronkelijk vandaan komt en dat dit de enige juiste spelwijze is. In Frankrijk, althans. Mijn oma schreef de familienaam toch mooi anders.
Voorbij de trap bevindt zich de woonkamer met bedstede en een ingebouwde kast. De bedstede is een krappe ruimte waar vroeger gordijnen voor hingen. Hier sliepen de ouders, eventueel samen met hun jongste kind. In de huiskamer staat een potkachel ter verwarming van de ruimte. Het daglicht valt binnen via een raam aan de binnenplaats. Voorbij de woonkamer loopt de gang met uitzicht op het plaatsje door naar het achterhuis, waar de eenvoudige keuken is.
Familiesporen 