Onlangs troffen akkerbouwers in Maasbommel spijkers aan in hun maïsstengels. Gelukkig werden die tijdig ontdekt. Als de maïs door de hakselaar gaat, wordt het metaal versnipperd en eten koeien het op. Die gaan eraan dood. Je vraagt je af waarom iemand zoiets doet. Op oude schilderijen lijkt het platteland van vroeger een idyllische plek. Toch moest je er geen ruzie krijgen. Rond 1840 werd weduwe Pieternella Berendonk geterroriseerd in pittoresk Warmond. Soms wist zij evenmin wie de daders waren geweest.

Pieternella is de tweede dochter van mijn voorouders Jan Willemse Berendonk en Catharina Godefruin Smits. Op 10 november 1769 werd ze in Sassenheim gedoopt. Ze trouwt op 28 april 1793 in de ‘hoge en vrije heerlijkheid Warmond’ met Leendert van Noort. Het is dan in Holland een woelige tijd. Er is een revolutie gaande; de patriotten en orangisten bevechten elkaar. Twee jaar later, op 19 januari 1795, wordt de Bataafse Republiek uitgeroepen.

In april van dat jaar legt Pieternella een belastende verklaring af over Cornelis van der Werff. De aangeklaagde heeft met een oranje lintje rondgelopen, wat verboden is. Cornelis zou hebben gezegd: ‘het zel nou wel veranderen, heb je de scheepen niet door de Leede zien vaaren met Oranje Vlaggen? Waar op depe. [Pieternella] antwoorde, dat ik wel wat anders te doen had dan na de scheepen te zien, waarop hij van der Werf mij weederom zeide: dat het wel waar was, want dat de Dominé en Harmen de Mof, het ook gezien hadden, waar op depe. weeder antwoordde: dat het mij niet scheelen konde wie het Land regeerde, als ’t maar wel geregeerd wierd, en waarop hij in ’t heengaan weeder antwoorde dat het hem wel scheelen konde, dat het wel vrijheid, gelijkheid en broederschap was, maar om de donder niet goed koop was.’

Mogelijk heeft dit kwaad bloed gezet. En met het vroegtijdig overlijden van haar man en verlies van inkomsten valt haar bescherming weg. Het pesten kan beginnen. Tussen 1818 en 1844 bespotten en sarren buurtge­no­ten Pieternella herhaaldelijk. Eerst ontstaat er ruzie over een geleend, maar niet teruggegeven flesje Haarlemmerolie. Dit wordt uitgevochten voor het dorpsbestuur. Vervolgens is er een kwestie waarbij Pieternella ‘voor kerk- en armendief, afzetster en toverheks’ wordt uitgeschol­den.

In juli 1842 stapt Pieternella, 73 jaar oud, naar de burgemeester van Warmond. Vermoedelijk is ze dan tamelijk arm. Zij verklaart dat achter haar woning ‘staande aan de Buurstraat, tegenover de Lokhorstlaan in het Westeinde van Warmond gelegen – tuin, welke strekt tot aan de Lede, uit den grond gehaald en gestolen zijn eenige aardappelen, welke aldaar geplant stonden en naar gisfing eene hoeveelheid van drie mudden bevatten, hebbende men waarschijnlijk om de grootste te vinden, den geheelen beplantte hoek doorgeloopen. Zijnde zij niet in staat eenige bijzonderheden of vermoeden omtrent het vorenstaande op te geven.’

Bovendien valt in oktober 1844 een winkelier haar aan vanwege achterstallige betaling van circa 25 cent. Pieternella verklaart voor de burgemeester van Warmond dat: ‘is komen inloopen de vrouw van den winkelier Pieter Schuin, […], welke vrouw Schuin haar declarante [Pieternella] toesprak met de woorden “bliksemslag: wanneer betaal je me” (bedoe­lende daarmede de voldoening van een schuld van iets meer of min dan vijf en twintig cents), dat zij declarante daarop te kennen gaf dat zij op het oogenblik geen geld had en vrouw Schuin toen haar man is gaan halen welke Pieter Schuin binnen gekomen zijnde, haar declarante drie slagen op het hoofd heeft gegeven, en den strooijen hoed welke zij op het hoofd had heeft afgenomen die eerst op zijn hoofd gezet en gezegd “toverheks, betover me nu” en vervolgens die hoed in zijn tuin langs den Kerkdam, ten spot der kerkgangers in de boonstaken heeft opgehangen, hebbende zij dezelve tot heden niet terug bekomen.’

Mogelijk vertrekt ze om die reden naar Oegstgeest. Daar woont haar zoon. Vier jaar later overlijdt Pieternella Berendonk in die plaats op 82-jarige leeftijd. Ze was toen al ruim dertig jaar weduwe.

Nee, het leven op het platteland gaat niet over rozen.

PS: Lees het hele verhaal over het geslacht Berendonk bij de familietak Bredewold.